Kraków, 10.11.2006 r.

   Na terenie województwa Małopolskiego zamieszkuje 3 256 171 osób. Aktualnie liczba pracujących pielęgniarek środowiskowych/rodzinnych w poz w województwie wynosi 1676 pielęgniarek. Średnia liczba pacjentów zadeklarowanych do jednej pielęgniarki stanowi 1700 osób.
   Jeśli cała populacja małopolski zdeklarowałaby się do pielęgniarek rodzinnych to na jedną piel. rodz. przypadałoby średnio 1942 osób co nie wyczerpuje zakładanej przez NFZ max ilości 2500 – 2750 +/- 10% osób.
   Braków kadrowych nie ma, wręcz przeciwnie jest nadmiar pań, które ukończyły kursy kwalifikacyjne, które nie pracują w środowisku tylko ich dane są wykorzystywane do ofert do NFZ w celu uzyskania kontraktu na pielęgniarstwa rodzinne dla NZOZ-u, praktyki lekarza rodzinnego.
   Najwięcej zdeklarowanych osób zamieszkuje wsie i małe miasta. W dużych miastach wiele osób nie wie o konieczności wyboru albo uważa, że nie ma takiej potrzeby, aby składać deklaracje. Proces prywatyzacji SPZOZ-zów jest stale obecny na terenie województwa. Dochodzi do coraz większego rozdrobnienia kontraktów na pielęgniarstwo rodzinne. Powszechna stała się tzw. nieuczciwa konkurencja. W NZOZ-ach lekarskich zatrudnione pielęgniarki rodzinne są szantażowane, że jeśli nie zbiorą odpowiedniej liczby osób to będą zwolnione. Deklaracje są podsuwane do podpisu pacjentom przez samych lekarzy z argumentami np. musi się Pani zapisać do mojej pielęgniarki, jeśli nadal mam Panią leczyć. Takie postawy lekarzy bardzo obniżają rangę naszego zawodu Często pacjenci nie czytają tego, co podpisują stąd wiele osób nawet nie wie, że zmienili pielęgniarkę rodzinną albo, że ją wybrali. Powszechnie występująca akcja „wyrywania” od pacjenta deklaracji wyboru pielęgniarki rodzinnej w sposób drastyczny obniża jakość świadczonych usług. Pielęgniarki zatrudnione przez lekarza rodzinnego wychodzą w teren tylko na zlecenie pilnej iniekcji. Praktycznie pielęgniarstwo rodzinne nie istnieje w tych praktykach.
   Pielęgniarki boją się organizowania swojego miejsca pracy w praktyce indywidualnej lub praktyce grupowej czy NZOZ-zie pielęgniarskim gdyż znają stosowane przez lekarzy praktyki monopolistyczne i mają świadomość tego, że z trudem zebrana populacja pozwalająca na przetrwanie zostanie im odebrana.
   Opisana powyżej sytuacja jest silnie skorelowana z dostępnością pacjentów do świadczeń pielęgniarki rodzinnej. Jednoznacznie wskazuje, że dostęp do świadczeń pielęgniarki rodzinnej jest utrudniony lub wręcz nie możliwy w praktykach lekarza rodzinnego. Praktyki prowadzone przez same pielęgniarki wywiązują się z swoich zadań należycie. Są dyspozycyjne, dostępne zgodnie z przyjętym harmonogramem dyżurów w gabinecie i pracą w terenie, co odzwierciedla prowadzona przez nie dokumentacja i wywiady z pacjentami. Opisany obraz piel rodz. w Małopolsce nie odbiega od sytuacji w pozostałej części kraju . Podobne wnioski i problemy zgłaszali konsultanci z innych województw w trakcie spotkania w ministerstwie zdrowia. Liczba pielęgniarek środowiskowych/rodzinnych w Małopolsce z wykształceniem
– wyższym 160
– średnim 1516
– specjalizacja w dziedzinie piel. rodzinnego lub środowiskowego 8
– kursem kwalifikacyjnym w dz. piel. rodz. lub środ. 1676
– bez kursu 0

Wnioski:
   Na terenie Małopolski pracuje wystarczająca liczba piel rodzinnych. Zwiększenie liczby kursów kwalifikacyjnych nie podniesie jakości i dostępności do usług pielęgniarstwa rodzinnego wręcz przeciwnie będzie się pogłębiał kryzys, gdyż brakuje rozwiązań legislacyjnych ochraniających samodzielność pielęgniarek. Wykształcone pielęgniarki na kursach kwalifikacyjnych, a raczej ich dokumenty potwierdzające uzyskane kwalifikacje są traktowane przez pracodawców instrumentalnie. Dają tylko pielęgniarkom możliwość dodatkowego zatrudnienia w poz. co bezpośrednio przekłada się na jakość pracy i nieuczciwą konkurencję.
   Z danych odnośnie kwalifikacji piel. rodz. stwierdzić można, że bardzo mało osób posiada specjalizację z zakresu piel rodz. dlatego uważam, że należy uzupełnić w tym zakresie duże braki i zaległości. Charakter pracy pielęgniarki rodzinnej wymaga od niej permanentnego kształcenia, podnoszenia swoich kwalifikacji. Niezbędne są dziś umiejętności badania fizykalnego pacjenta, jeśli pielęgniarka samodzielnie ma podjąć decyzje o dalszym postępowaniu z pacjentem. Stąd wnioskuję o zwiększenie specjalizacji dla pielęgniarek już pracujących w środowisku.
   Już prowadzona dla 25 i planowana na kolejne 25 miejsc specjalizacja jest promyczkiem nadziei na zmianę, ale w porównaniu do 1676 pielęgniarek to kropelka w „morzu” potrzeb.

Izabela Ćwiertnia